Rodzaje polskich podatków

By paramad-pl Last updated cze 9, 2019

Polskie systemy podatkowe rozróżniają 12 rodzajów podatków, w tym:

Dziewięć podatków bezpośrednich:
- podatek dochodowy od osób prawnych (CIT),
- podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT),
- podatek od czynności cywilnoprawnych,
- podatek od nieruchomości,
- podatek od środków transportu,
- podatek od spadków i darowizn,
- podatek rolny,
- podatek leśny,
- podatek od psów
Trzy podatki pośrednie:
- podatek od towarów i usług (VAT),
- akcyza,
- Podatek od gier

Poniżej przedstawiono kluczowe cechy głównych podatków w Polsce:

Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)

Przegląd

19-procentowy podatek dochodowy od osób prawnych jest jedynym podatkiem dochodowym od osób prawnych. Co do zasady, do polskiego systemu podatkowego implementowano postanowienia dyrektyw unijnych.

Stawka CIT	19%
Podatek u źródła:
dywidendy	19%
odsetki	20%
należności licencyjne	20%
usługi niematerialne	20%
Podatek od zysków oddziału	brak

Podatki dochodowe od osób prawnych obejmują:

spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne i inne osoby prawne;
spółki kapitałowe w organizacji
ograniczone spółki komandytowo-akcyjne z siedzibą lub zarządem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
spółki nieposiadające osobowości prawnej mające siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego kraju są traktowane jak osoby prawne i podlegają opodatkowaniu w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania;
Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek cywilnych, spółek jawnych, spółek kapitałowych i spółek komandytowych.
Podatkowe grupy kapitałowe.

Spółki osobowe (z wyłączeniem spółek komandytowo-akcyjnych) nie podlegają CIT. Dochody uzyskiwane przez spółki osobowe są alokowane do wspólników, łącznie z ich innymi dochodami.

Podatnicy posiadający siedzibę lub zarząd na terytorium Polski podlegają CIT w Polsce od swoich całkowitych dochodów. Podatnicy nie mający siedziby lub zarządu na terytorium Polski, podlegają CIT jedynie od dochodu uzyskanego w Polsce.

Porównanie opodatkowania różnych form prowadzenia działalności (oddział / spółka):

	Oddział	Spółka
Opodatkowanie	19%	19%
Wypłata zysku	Brak podatku od dystrybucji zysków oddziałów oddziału.	19% WHT, z opcją zwolnienia lub niższej stawki.
Zasady opodatkowania	Konieczna jest odpowiednia alokacja przychodów i kosztów do działalności oddziału, co w praktyce czasami rodzi trudności z uwagi na brak precyzyjnych zapisów.	Spółka jest odrębnym podatnikiem podlegającym podatkowi CIT zgodnie z zasadami ogólnymi.
Wprowadzenie oddzielnej księgowości	tak	tak
Inne uwagi	Możliwość odliczenia w państwie jednostki macierzystej CIT zapłaconego w Polsce. Niektóre traktaty przewidują zwolnienie z podatku dochodów opodatkowanych w Polsce.	Możliwość odliczenia podatku WHT zapłaconego w Polsce. W przypadku spółki dominującej mającej siedzibę w Unii Europejskiej z reguły można zwolnić dywidendy.

Podstawa opodatkowania stanowi różnicę między przychodami a kosztami poniesionymi w związku z ich uzyskaniem; jeżeli różnica jest ujemna, podatnik wykazuje stratę podatkową. W niektórych przypadkach podstawą opodatkowania może być przychód.

Strata podatkowa

może zostać odliczona od dochodu w ciągu pięciu kolejnych lat podatkowych („system przeniesienia strat”); odliczenie w jednym roku nie może przekroczyć 50% wartości tej straty;
Następujące straty nie są uwzględniane: straty z działalności przedsiębiorców przekształconych, łączonych, przejmowanych lub dzielonych – w przypadku przekształcenia formy prawnej, łączenia lub podziału przedsiębiorców, z wyjątkiem przekształcenia spółki w inną spółkę kapitałową.

Dystrybucja zysków

Dywidendy wypłacane przez spółki kapitałowe z siedzibą w Polsce podlegają 19% podatkowi u źródła pobieranemu przez spółkę wypłacającą dywidendę, przy czym jeżeli dywidenda jest wypłacana do polskiej spółki, to nie podlegają ponownemu CIT na poziomie wspólnika.

Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidują niższą stawkę podatku u źródła dla dywidend (5%, 10% i 15%), jeśli spełnione są określone warunki (między innymi spółka wypłacająca dywidendę powinna posiadać certyfikat rezydencji podatkowej).

Istnieje możliwość zwolnienia dywidend z podatku u źródła, gdy podmiot uzyskujący dochód (przychód) z dywidend, a także inne przychody zakwalifikowane jako dywidendy, jest spółką, która podlega opodatkowaniu w Rzeczypospolitej Polskiej lub w Państwie członkowskim Unii Europejskiej innym niż Rzeczpospolita Polska lub w Szwajcarii lub inny kraj należący do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, niezależnie od tego, gdzie uzyskano dochód.

Warunkiem zwolnienia jest posiadanie nieprzerwanie i bezpośrednio, przez okres co najmniej dwóch lat, wymagane 10% udziałów (w przypadku wspólnika z siedzibą w Szwajcarii – 25%). Warunek wstępny jest również spełniony, jeżeli okres ten upłynął po dniu otrzymania dywidendy.

Zwolnienia z podatku u źródła lub zastosowanie niższej stawki stosuje się pod warunkiem istnienia podstaw prawnych, wynikających z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innej ratyfikowanej umowy międzynarodowej, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, aby organ podatkowy otrzymał informacje podatkowe od organu podatkowego w państwie, w którym znajduje się siedziba podatnika lub gdzie uzyskano dochód.

Podmiot zainteresowany skorzystaniem z tego zwolnienia powinien złożyć:

aktualne zaświadczenie o rezydencji podatkowej; obowiązek złożenia aktualnego świadectwa pobytu nie dotyczy spółek mających siedzibę na terytorium Polski;
Pisemne oświadczenie odbiorcy, że nie korzysta on ze zwolnienia z CIT od całości swoich dochodów, bez względu na źródło ich osiągania.

Definicja dywidendy dotyczy również dochodów uzyskanych, między innymi, z obowiązkowego lub automatycznego umorzenia akcji lub likwidacji spółki.

Opodatkowanie dochodów z zagranicy

Dochody polskiego podatnika osiągnięte ze źródeł znajdujących się za granicą podlegają 19% podatkowi CIT łącznie z polskimi dochodami, chyba że umowa podatkowa stanowi inaczej. Podatek zagraniczny można odliczyć od polskiego CIT, ale odliczenie nie może przekroczyć kwoty podatku należnego zgodnie z polskim prawem (dla części sklasyfikowanej jako dochód zagraniczny).

Dywidendy uzyskane ze źródeł zagranicznych mogą być zwolnione z podatku w Polsce:

jeżeli są one wypłacane przez spółki z siedzibą w państwie UE, EOG lub w Szwajcarii
Polska spółka posiada co najmniej 10% (lub 25% w przypadku spółek z siedzibą w Szwajcarii) udziałów w spółce wypłacającej dywidendę przez co najmniej dwa lata.

Dwuletni okres może również upłynąć po dacie wypłaty dywidendy.

Spółka wypłacająca i spółka otrzymująca dywidendę muszą podlegać CIT od całości swoich dochodów w Polsce oraz w państwie należącym do UE / EOG lub w Szwajcarii. Dochód z likwidacji zagranicznych osób prawnych nie kwalifikuje się do zwolnienia.

Dywidendy otrzymywane od spółek z siedzibą w państwie, z którym Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania (innym niż kraje UE / EOG lub Szwajcaria) podlegają 19-procentowemu podatkowi CIT. Jednak podatek u źródła zapłacony za granicą oraz jeżeli spełnione są inne odpowiednie warunki, zagraniczny podatek CIT zapłacony przez zagraniczną spółkę zależną, może zostać odliczony od polskiego CIT (bazowego kredytu podatkowego). Odliczenie nie może przekroczyć kwoty podatku CIT należnej zgodnie z polskim prawem.

CFC (Controlled Foreign Corporation)

Polskie podmioty podlegają 19% podatkowi dochodowemu od zysków osiągniętych przez kontrolowane spółki zagraniczne (CFC).

CFC definiuje się jako:

zagraniczna spółka mająca siedzibę w raju podatkowym, lub
zagraniczna firma mająca siedzibę w państwie, z którym Rzeczpospolita Polska lub Unia Europejska nie zawarła międzynarodowego traktatu o wymianie informacji podatkowych, lub
firma zagraniczna:
- w którym rezydent polski posiada co najmniej 25% udziałów lub 25% praw głosu lub 25% udziałów związanych z prawem do udziału w zyskach;
- w którym co najmniej 50% dochodu ma charakter bierny (finansowy), tj. dywidendy, zyski kapitałowe, odsetki, należności licencyjne;
- w którym co najmniej jeden rodzaj dochodu pasywnego podlega opodatkowaniu według stawki niższej o 25% niż w przypadku polskiego CIT (co daje stawkę w wysokości 14,25%) lub zwolnionego z podatku (z wyjątkiem zwolnień w ramach unijnej dyrektywy o podporządkowaniu podmiotu dominującego) .

Obywatel polski jest zobowiązany do:

prowadzić rejestr kontrolowanych zagranicznych korporacji;
prowadzić rejestr zdarzeń gospodarczych w CFC;
Złożyć zeznanie podatkowe CFC i zapłacić podatek od dochodów CFC.

System opodatkowania CFC nie dotyczy podmiotów, jeżeli prowadzą one faktyczną działalność gospodarczą (dotyczy głównie podmiotów z UE) lub ich roczne przychody nie przekraczają 250 000 EUR.

Zyski kapitałowe

Zyski ze sprzedaży akcji, udziałów i innych papierów wartościowych podlegają 19-procentowemu podatkowi CIT na zasadach ogólnych. Strata podatkowa z tego tytułu jest rozliczana zgodnie z zasadami ogólnymi i może być wykorzystana do zmniejszenia innych dochodów podlegających CIT).

Z reguły (zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania) – sprzedaż udziałów / papierów wartościowych przez podmioty zagraniczne podlega opodatkowaniu w kraju, w którym sprzedawca ma swoją siedzibę. Wyjątki mogą mieć zastosowanie, jeżeli sprzedaż dotyczy udziałów w spółce, której aktywa obejmują głównie nieruchomości zlokalizowane w Polsce – w takim przypadku zyski mogą również podlegać opodatkowaniu w Polsce. Tak zwana „klauzula nieruchomościowa” znajduje się w umowach zawieranych przez Polskę z m.in. Austrią, Belgią, Danią, Niemcami i Szwecją, Luksemburgiem.

Polska jest związana porozumieniami bez klauzuli własności (np. Umowa z Cyprem, Holandią).

Co do zasady sprzedaż akcji / papierów wartościowych podlega 1-procentowemu podatkowi od czynności cywilnoprawnych od wartości rynkowej sprzedanych walorów, chyba że przeprowadzana jest za pośrednictwem domu maklerskiego. Strona przejmująca jest płatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych.

Nieruchomości

Przychody ze sprzedaży nieruchomości podlegają 19-procentowemu podatkowi CIT zgodnie z ogólnymi zasadami.

Działania restrukturyzacyjne

Polska wdrożyła dyrektywę w sprawie wspólnego systemu opodatkowania mającego zastosowanie do fuzji, podziałów i wnoszenia aktywów oraz wymiany udziałów dotyczących spółek różnych państw członkowskich. Fuzje, podziały i wymiany udziałów dotyczące spółek z siedzibą w UE mogą być neutralne pod względem CIT, pod warunkiem spełnienia określonych wymogów (określony stopień powiązań kapitałowych).

Restrukturyzacja jest często przeprowadzana z wykorzystaniem spółek osobowych lub zamkniętych funduszy inwestycyjnych, ze względu na efekt konsolidacji wyników i obniżenie lub brak opodatkowania CIT.

Podatek u źródła

Podatek u źródła ma zastosowanie do dochodów wypłacanych w Polsce z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, odsetek, opłat licencyjnych i wynagrodzenia za niektóre usługi niematerialne.

Co do zasady stawka podatku u źródła od dywidend wynosi 19%, przy czym umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania mogą przewidywać niższą stawkę (5, 10 lub 15 procent).

Zwolnienie z podatku CIT w Polsce jest możliwe: patrz „Dystrybucja zysków” i „Opodatkowanie dochodów z zagranicy”: (powyżej).

Odsetki i opłaty licencyjne podlegają 20-procentowemu podatkowi potrącanemu u źródła w Polsce, przy czym umowy o unikaniu opodatkowania mogą przewidywać niższą stawkę (5, 10 lub 15 procent). Niektóre UPO przewidują również stawkę 0% w odniesieniu do odsetek (np. ze Szwecją, Stanami Zjednoczonymi lub Francją).

Odsetki i należności licencyjne są zwolnione z podatku u źródła w Polsce, jeżeli są wypłacane przez spółkę kapitałową z siedzibą w Polsce na rzecz spółki z siedzibą w państwie UE / EOG innym niż Polska lub Szwajcaria, oraz jeżeli:

spółka wypłacająca odsetki / opłaty licencyjne posiada co najmniej 25% udziałów w kapitale spółki otrzymującej odsetki / opłaty licencyjne, lub
spółka otrzymująca odsetki / opłaty licencyjne posiada co najmniej 25% udziałów w kapitale spółki wypłacającej odsetki / opłaty licencyjne, lub
spółka podlegająca opodatkowaniu od całkowitego dochodu w państwie UE / EOG posiada co najmniej 25% udziałów w kapitale spółki wypłacającej oraz w kapitale spółki otrzymującej odsetki / opłaty licencyjne; i
Minimalny 25% udział w kapitale jest posiadany bezpośrednio i nieprzerwanie przez co najmniej dwa lata – wymóg ten nie musi być spełniony w momencie wypłaty powyższych należności / odsetek.

Zastosowanie powyższych zasad jest uzależnione od tego czy polska spółka posiada zaświadczenie o rezydencji podatkowej odbiorcy oraz oświadczenie, że odbiorca lub spółka, o której mowa w pkt. c) podlega CIT od jego całkowitego dochodu w kraju swojej siedziby, niezależnie od tego, gdzie osiągany jest dochód i nie korzysta ze zwolnienia z CIT od całości swoich dochodów, niezależnie od źródła.

Płatności z tytułu świadczenia usług niematerialnych, takich jak usługi doradcze, reklamowe, przetwarzanie danych itp. podlegają 20-procentowemu podatkowi potrącanemu u źródła, o ile nie postanowiono inaczej w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania (umowy zawarte między Polską co do zasady nie przewidują możliwości pobrania podatku u źródła od wynagrodzenia za usługi niematerialne).

Zwolnienie z podatku pobieranego u źródła w Polsce w wysokości 20 procent jest uzależnione od podmiotu wypłacającego, który posiada certyfikat rezydencji podatkowej odbiorcy.

Klauzula przeciwdziałania nadużyciom

Klauzula dotycząca nadużyć nie zwalnia dywidend i innych zysków z opodatkowania, jeżeli:

otrzymanie dywidend następuje w związku z transakcjami lub czynnościami, które nie są autentyczne, co oznacza, że zostały wprowadzone ustalenia w celu uzyskania jedynie korzyści podatkowej;
oraz, że te transakcje zostały wprowadzone bez odzwierciedlenia rzeczywistości gospodarczej.

Koszty uzyskania przychodów i amortyzacja

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu uzyskania, utrzymania lub zabezpieczenia źródła przychodów, które nie są wyłączone przez ustawę pochodzącą z kategorii kup. Podatnicy muszą udokumentować poniesione koszty. Koszty podatkowe obejmują również wydatki na zaniechane inwestycje. Przepisy zawierają listę ponad 60 pozycji, które nie są uważane za koszty dla celów podatkowych. Należą do nich między innymi: naliczone, ale nieopłacone odsetki, koszty reprezentacji (tj. przede wszystkim koszty spotkania z kontrahentami), kary administracyjne i odsetki od zaległości publiczno-prawnych, co do zasady przepisy ustanowione zgodnie z zasadami rachunkowości, odpisy z tytułu zużycia samochodu osobowego lub składek na ubezpieczenie samochodu w tej części wartości samochodu, która przekracza równowartość 20 000 EUR. Wydatki na zakup środków trwałych i wartości niematerialnych również nie stanowią kosztów, lecz odpisy amortyzacyjne dokonywane zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Odsetki

Co do zasady, koszt podatkowy w momencie zapłaty może zostać odliczony w momencie jego zapłaty (zasada kasowa) – z wyjątkiem celów księgowych, w których zasadą jest alokowanie odsetek do kosztów w momencie naliczania (zasada memoriału). Wyjątki obejmują odsetki naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania.

Różnice kursowe

Mogą być rozliczane w momencie ich poniesienia (metoda podatkowa) lub w momencie ich naliczania (metoda księgowa). Jeżeli wybrano metodę rozliczania wg zasady księgowej zasada ta zobowiązuje przez co najmniej trzy lata podatkowe. Wyjątki obejmują różnice kursowe naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania.

Amortyzacja

Zasadniczo odpisy amortyzacyjne są oparte na koszcie nabycia lub wytworzenia zamortyzowanego składnika aktywów. Ustawodawstwo przewiduje następujące metody amortyzacji:

metoda liniowa (co do zasady);
metoda degresywna – oznacza wyższe koszty w początkowym okresie amortyzacji (dotyczy niektórych składników: kotłów i maszyn energetycznych, maszyn podstawowych i specjalistycznych, urządzeń i wyposażenia, urządzeń technicznych, ruchomości i sprzętu oraz środków transportu innych niż samochody osobowe);
jednorazowa amortyzacja (dla składników o wartości poniżej 3.500 zł);
Stawki indywidualne (mające zastosowanie do używanych lub ulepszonych środków trwałych, na przykład: budynki niemieszkalne używanych dłużej niż pięć lat mogą być amortyzowane w ciągu czterdziestu lat pomniejszonych o pełną liczbę lat, które upłynęły od daty pierwszego przekazania do użycia do daty wprowadzenia do rejestru środków trwałych i wartości niematerialnych prowadzonego przez podatnika, z tym że okres amortyzacji nie może być krótszy niż dziesięć lat).

Przedsiębiorcy, którzy w danym roku podatkowym uruchomili działalność gospodarczą i drobni podatnicy, mogą skorzystać z przywileju, który jest jednorazową amortyzacją. W ramach ulgi przedsiębiorcy mogą dokonywać odpisów w wysokości do 50 000 EUR w danym roku podatkowym.

W przypadku składników amortyzowanych metodą liniową, stawka może zostać obniżona w danym roku podatkowym o nie więcej niż stawka określona w przepisach podatkowych.

W przypadku przekształcenia, podziału, połączenia, otrzymania aportu obejmującego przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część, nabywcy środków trwałych oraz wartości środków trwałych i niematerialnych i prawnych muszą kontynuować zasady metod amortyzacji stosowanych przez sprzedającego.

Amortyzacja nie dotyczy:

grunt i prawo wieczystego użytkowania gruntów;
Wydatki poniesione na ich przejęcie stanowią koszt podatkowy w momencie ich odpłatnego zbycia (sprzedaży).

Stawki i okresy amortyzacji dla celów podatkowych mogą różnić się od amortyzacji dla celów księgowych.

Przykładowe stawki amortyzacyjne i metody amortyzacji dla wybranych składników:

	Metoda liniowa		Metoda degresywna
Rodzaj środków trwałych	Okres amortyzacji	Roczna stawka amortyzacji (%)	Okres amortyzacji	Roczna stawka amortyzacji (%)
Samochód osobowy – 50 000 PLN	60 miesięcy	20% (10 000 PLN)	n / a		n/a
Samochód ciężarowy – 100 000 PLN	60 miesięcy	20% (20 000 PLN)	30 miesięcy	40% (40 000 zł w pierwszym roku)
Komputer – 5 000 PLN	3 lata	30% (1.500 PLN)	18 miesięcy	60% (3 000 zł w pierwszym roku)
Sprzęt budowlany – 1 000 000 PLN	60 miesięcy	20% (200 000 PLN)	30 miesięcy	40% (400 000 zł w pierwszym roku)
Budynek biurowy – 10 000 000 PLN	40 lat	2,5% (250 000 PLN)	n / a		n/a

Leasing

Przychody z tytułu leasingu podlegają 19-procentowemu podatkowi CIT na zasadach ogólnych. Przepisy podatkowe szczegółowo określają dwa rodzaje leasingu: leasing operacyjny i finansowy. Przedmiotem leasingu mogą być środki trwałe, wartości niematerialne i prawne (lub prawo wieczystego użytkowania gruntów). Rozliczanie leasingu do celów podatkowych może być inne niż dla potrzeb księgowych.

W obu rodzajów leasingu, po rozwiązaniu umowy, własność może zostać przeniesiona na beneficjenta. Ponieważ możliwe jest wpisanie całej opłaty leasingowej z tytułu kosztów podatkowych, umowy leasingu operacyjnego mogą być bardziej korzystne pod względem podatkowym.

Podstawowe różnice między leasingiem operacyjnym a finansowym:

	Leasing operacyjny	Leasing finansowy
Raty leasingowe	Raty leasingowe są w całości kosztem u korzystającego i przychodem u finansującego.	Raty leasingowe to koszt dla korzystającego i przychód u finansującego tylko w części odsetkowej.
Amortyzacja	Amortyzacji dokonuje finansujący.	Amortyzacji dokonuje korzystający.
Okres umowy	Co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji (lub co najmniej 10 lat w przypadku nieruchomości).	Czas oznaczony – brak limitu minimalnego lub maksymalnego.

Niedostateczna kapitalizacja

Z reguły odsetki od pożyczek są kosztem w momencie ich zapłaty. Jednakże odsetki od pożyczek udzielonych spółce przez określone podmioty powiązane nie są kosztami podatkowymi, jeżeli spełnione są następujące wymogi (zasady dotyczące niedostatecznej kapitalizacji):

pożyczka jest przyznawana przez: udziałowców posiadających bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziałów w kapitale spółki otrzymującej pożyczkę, lub
pożyczka jest udzielana łącznie przez podmioty posiadające bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziałów w spółce, lub
pożyczka jest przyznawana przez inną spółkę i w obu spółkach ten sam podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada nie mniej niż 25% udziałów
Kwota całkowitego zadłużenia przedsiębiorstwa (pożyczki i inne zobowiązania) wobec podmiotów powiązanych przewyższa kapitał własny spółki, proporcjonalnie do tego, w którym zadłużenie przekraczające kapitały własne pozostaje do łącznej kwoty długu. Wartość odsetek niepodlegających odliczeniu określa się:

Zadłużenie spółki – kapitał własny

_______________________

Zadłużenie spółki

Udział w kapitale ustalany jest na podstawie posiadanych głosów.

Wartość długu i kapitału własnego oblicza się na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego płatność odsetek.

Polskie prawo przewiduje szeroką definicję pożyczki na potrzeby niedostatecznej kapitalizacji, a kredyt jest rozumiany m.in. jako obligacje i depozyty.

Co do zasady umowy pożyczki podlegają 2-procentowemu podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Przykłady zwolnień z podatku od czynności cywilnoprawnych dla pożyczek:

pożyczki udzielone spółce przez nią samą (akcjonariuszy);
pożyczki udzielane przez zagraniczne firmy prowadzące działalność pożyczkową;
Pożyczki, które kwalifikują się do zwolnienia z podatku VAT (jako usługi pośrednictwa finansowego).

Podatkowe grupy kapitałowe (PGK)

Możliwe jest skonsolidowanie wyników dla celów podatkowych w ramach PGK. Jednak ze względu na rygorystyczne wymogi obowiązującego prawa, grupy kapitałowe nie są popularnym sposobem konsolidacji dla celów podatkowych w Polsce.

Warunkami utworzenia grupy kapitałowej są m.in.:

posiadanie siedziby (dla spółek należących do grupy w Polsce);
średni kapitał każdej spółki z grupy wynoszący 1 000 000 PLN (około 250 000 EUR, przy założeniu, że 1 EUR = 4 PLN);
minimalny udział w kapitale spółek zależnych posiadany przez spółkę dominującą – 95%;
spółki grupy nie korzystają ze zwolnień z podatku dochodowego na podstawie innych ustaw (skorzystanie ze zwolnienia z tytułu działalności prowadzonej w SSE – nie wyklucza utworzenia PGK);
minimalny udział dochodów w przychodach grupy podatkowej – 3%;
szczegółowe wymagania dotyczące formy i treści umowy;
minimalny okres obowiązywania umowy – 3 lata;
brak możliwości rozszerzenia umowy na inne spółki (i inne ograniczenia).

Spółki osobowe

Prowadzenie działalności gospodarczej za pośrednictwem spółek osobowych (wyłączając spółkę komandytowo-akcyjną) może być alternatywą dla grup podatkowych. Dochody uzyskane przez spółki osobowe są przydzielane partnerom i podlegają CIT na poziomie wspólnika, wraz z innymi dochodami. Nie ma żadnych dodatkowych obowiązków administracyjnych, takich jak te mające zastosowanie do podatkowych grup kapitałowych.

Zwolnienia i ulgi podatkowe

Przepisy przewidują szereg zwolnień z CIT, zarówno podmiotowych jak i przedmiotowych. Na przykład fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne, organizacje użyteczności publicznej, organizacje kościelne i spółki prowadzące działalność w specjalnych strefach ekonomicznych są zwolnione z podatku po spełnieniu odpowiednich wymogów. Ponadto CIT nie podlega działalności rolniczej, z wyjątkiem dochodów ze specjalnych produkcji rolnych.

Fundusze

Dochód polskich funduszy inwestycyjnych jest zwolniony z podatku CIT. To samo dotyczy funduszy inwestujących w nieruchomości. Ponadto zagraniczne fundusze inwestycyjne mogą również być zwolnione z CIT, jeżeli spełniają wymogi określone w ustawie o CIT.

Specjalne strefy ekonomiczne (SSE)

SSE będą stosowane w Polsce do końca 2026 r.

Spółki działające w SSE mogą być zwykle zwolnione z podatku CIT. Wysokość zwolnienia zależy od regionu / województwa i obecnie wynosi od 30% do 50%:

kosztów inwestycyjnych poniesionych w trakcie realizacji inwestycji w SSE, lub
Sumie dwuletnich kosztów zatrudnienia dla nowo utworzonych miejsc pracy.

Zwolnienie z CIT jest dostępne, jeśli podatnik:

uzyska zezwolenie na działalność w SSE;
ponosi wydatki kwalifikujące się po dacie uzyskania zezwolenia;
poniesie wydatki kwalifikujące się na nową inwestycję;
nie przenosi własności aktywów podlegających wydatkom inwestycyjnym w ciągu trzech lub pięciu lat (w zależności od tego, czy podatnik jest dużym, średnim lub małym przedsiębiorcą) od dnia wpisu do rejestru środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych;
Będzie prowadzić działalność przez co najmniej trzy lub pięć lat (w zależności od tego, czy podatnik jest dużym, średnim czy małym przedsiębiorcą).

Z reguły zezwolenia na działalność w SSE wydawane są na działalność produkcyjną. Jednak w większości stref można również świadczyć następujące usługi: księgowość, z wyłączeniem deklaracji podatkowych, rachunkowość, call center, usługi informatyczne, usługi dotyczące badań i analiz technicznych, usługi badawcze.

Zwolnienie dotyczy wyłącznie działalności spółki w SSE.

Spółki działające w SSE mogą również korzystać ze zwolnień z podatku od nieruchomości.

Deklaracje / wymogi dokumentacyjne

Co do zasady rok podatkowy obejmuje dwanaście kolejnych miesięcy, ale w toku prowadzenia działalności podatnicy mogą modyfikować przyjęty wzór roku podatkowego.

Deklaracje / zaliczki na CIT

Miesięczne – brak obowiązku składania deklaracji. Obowiązek wpłaty zaliczki na CIT – do 20 dnia każdego miesiąca.

Roczne – zeznanie roczne CIT-8 jest składane do końca trzeciego miesiąca po zakończeniu każdego roku podatkowego. CIT wymieniony w rocznej deklaracji musi również zostać zapłacony w powyższym terminie.

Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)

Nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce

Osoby mające miejsce zamieszkania w Polsce podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, niezależnie od tego, gdzie dochód jest uzyskiwany (nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce). Osoby fizyczne, które nie mają miejsca zamieszkania w Polsce, podlegają opodatkowaniu wyłącznie od dochodów osiąganych w Polsce (ograniczony obowiązek podatkowy w Polsce).

Za osobę fizyczną mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się osobę która:

przebywa na terenie Rzeczypospolitej Polskiej przez ponad 183 dni w roku podatkowym, lub
ma centrum interesów osobistych lub gospodarczych w Rzeczypospolitej Polskiej (tzw. ośrodek interesów życiowych).

Powyższe zasady są stosowane z uwzględnieniem postanowień odpowiednich umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Dlatego też, nawet jeśli, w świetle polskich przepisów wewnętrznych dana osoba spełnia kryteria rezydencji w Polsce, należy zawsze zastosować właściwe kryteria zawarte w umowie międzynarodowej, aby ustalić, jaki kraj jest faktycznym miejscem zamieszkania tej osoby dla celów podatkowych.

Źródła przychodów podlegające PIT:

stosunek służbowy i stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, emerytura lub renta;
działaność wykonywana osobiście,
pozarolnicza działalność gospodarcza;
działy specjalne produkcji rolnej;
najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa i inne umowy o podobnym charakterze;
kapitał pieniężny i prawa majątkowe;
odpłatne zbycie, między innymi, nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, rzeczy ruchomych
działalność prowadzona za pośrednictwem kontrolowanej spółki zagranicznej (CFC);
Inne źródła

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie ma zastosowania do dochodów podlegających przepisom dotyczącym podatku od spadków i darowizn, działań, które nie mogą być przedmiotem prawnie wiążącej umowy lub przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem tonażowym.

Skala podatkowa

Osoby fizyczne w Polsce podlegają podatkowi dochodowemu od osób fizycznych obliczanemu co do zasady zgodnie z progresywną skalą podatkową. Stawki podatkowe różnią się w zależności od uzyskanego dochodu, rozumianego jako całkowity przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu, uzyskany w danym roku podatkowym.

W 2012 roku podatek dochodowy od osób fizycznych jest obliczany według następującej skali podatkowej:

Podstawa obliczenia podatku w złotych		Podatek
ponad	do
	85 528	18 % minus kwota zmniejszająca podatek 556,02 PLN
85 528		14 839,02 PLN + 32 % nadwyżki ponad 85 528 PLN

Działalność gospodarcza

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą podlegają opodatkowaniu według skali podatkowej.

Osoby te, na ich wniosek, mogą opodatkować swoje dochody 19-procentowym podatkiem liniowym, biorąc pod uwagę ograniczenia usług dla byłych / obecnych pracodawców z zakresu usług zarządzania.

W zależności od skali prowadzonej działalności, po spełnieniu określonych kryteriów, podatnik może zażądać zastosowania uproszczonych form opodatkowania, tj.:

ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (podatek obliczany jest bez potrącenia kosztów uzyskania przychodów);
karty podatkowej (podatek określony przez urząd skarbowy w zależności od rodzaju działalności).

Stawki podatku – szczególne kategorie przychodów

Niektóre kategorie dochodów (przychodów) podlegają opodatkowaniu zgodnie z odrębnymi przepisami. Specjalne systemy podatkowe mają zastosowanie między innymi do:

najem prywatny (na wniosek podatnika – 8,5% ryczałt od przychodów ewidencjonowanych);
dywidendy (19% podatek zryczałtowany),
odsetki z oszczędności (19% podatek zryczałtowany),
zyski z funduszy kapitałowych (19 % podatek dochodowy);
zyski ze sprzedaży papierów wartościowych (19% podatek dochodowy);
sprzedaż nieruchomości prywatnych (co do zasady, 19 % podatek dochodowy);
nagrody w konkursach, grach hazardowych, sprzedaży premium (10% podatek zryczałtowany;
Dochód z CFC (19 % podatek dochodowy).

Niektóre kategorie dochodów wypłacane przez polskich płatników na rzecz nierezydentów podlegają podatkowi ryczałtowemu w wysokości 20% przychodów.

Obejmują one wpływy z:

zasiadania w zarządach lub radach nadzorczych;
umowy cywilnoprawne;
działalność rozrywkowa lub sportowa;
świadczenia księgowe;
usługi prawne i doradcze;
Usługi reklamowe;
należności licencyjne, informacje know-how lub prawa autorskie.

W przypadku nierezydentów można stosować stawki podatkowe wynikające z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, oraz może być zwolniony podatek u źródła, jeżeli nierezydent wydaje świadectwo potwierdzające miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.

W przypadku podatników, którzy nie ujawniają swoich źródeł dochodu, dochód określony przez urząd skarbowy jest opodatkowany według stawki sankcyjnej w wysokości 75%.

Ulgi podatkowe

W 2012 roku podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych mogą korzystać z wielu ulg podatkowych, takich jak:

odliczenie składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne zapłacone w Polsce lub za granicą (jeżeli spełnione są dodatkowe warunki),
Internetowy kredyt podatkowy (ze znacznymi ograniczeniami dla podatników ubiegających się o ulgę podatkową w Internecie w poprzednich latach podatkowych);
kredyt na charytatywne darowizny;
ulga podatkowa dla indywidualnego zabezpieczenia emerytalnego;
ulga podatkowa na dziecko;
Specjalna ulga podatkowa dla polskich rezydentów podatkowych, którzy zarabiają określone rodzaje dochodów na terytorium innych krajów, w których unika się podwójnego opodatkowania, stosując metodę proporcjonalnego kredytu podatkowego (tzw. Ulga podatkowa na zniesienie kary).

Zeznanie podatkowe

Termin na złożenie rocznego zeznania podatkowego to 30 kwietnia roku następującego po roku rozliczeniowym. Zasada ta nie dotyczy dochodów opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych lub w formie karty podatkowej.

Co do zasady, podatnicy składają zeznanie indywidualnie. Małżonkowie będący rezydentami podatkowymi w Polsce mogą, po spełnieniu określonych wymogów, złożyć wspólną deklarację podatkową dotyczącą dochodu do opodatkowania według skali podatkowej.

Prawo do wspólnego rozliczenia mają również:

małżonkowie posiadający miejsce zamieszkania w państwie członkowskim UE lub państwie członkowskim Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii,
małżonkowie, z których jedno podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, a drugi ma miejsce zamieszkania poza granicami Polski, ale w innym państwie członkowskim UE lub EOG lub w Szwajcarii,

– jeśli (w obu przypadkach) osiągnęli próg dochodowy podlegający opodatkowaniu w Polsce w łącznej wysokości co najmniej 75% całkowitych dochodów uzyskanych przez oboje małżonków w danym roku podatkowym i udokumentowali zaświadczeniem o swoim miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.

Specjalne zasady opodatkowania mają zastosowanie również do osób składających wniosek o przyjęcie jako osoby samotnie wychowujące dziecko i osoby niebędące rezydentami podatkowymi, które zamierzają opuścić Polskę przed upływem terminu składania rocznego zeznania podatkowego.

Składki do systemu ubezpieczeń społecznych

Polski system ubezpieczeń społecznych obejmuje ubezpieczenie emerytalno-rentowe, ubezpieczenie wypadkowe i ubezpieczenie chorobowe. Ubezpieczenie obejmuje m.in. pracowników, osoby prowadzące własną działaność gospodarczą i zleceniobiorców. Osoby te podlegają również obowiązkowym ubezpieczeniom zdrowotnym.

Obowiązkowe składki po stronie pracodawcy i pracowników, obowiązujące od 2012 r., określone są poniżej:

Składka% całkowitego miesięcznego wynagrodzenia	Razem	Pracownik	Pracodawca
Ubezpieczenie emerytalne	19,52% ***	9,76%	9,76%
Ubezpieczenie rentowe	8,00% ***	1,50%	6,50%
Ubezpieczenie zdrowotne	9%	9% *	–
Ubezpieczenie chorobowe	2,45%	2,45%	–
Ubezpieczenie od wypadku	0,40-3,60%	–	0,40-3,60% **
Fundusz emerytur Pomostowych ****	1,5%	–	1,5%
Fundusz Pracy	2,45%	–	2,45%
Fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych	0.10%	–	0.10%

* odliczane częściowo od miesięcznej zaliczki na podatek.
** 1,80% płatne w pierwszym roku działalności pracodawcy (od 1 kwietnia 2015 r.)
*** W 2015 r. kwota ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe wynosi 118 770 zł.
**** składka należna za pracowników urodzonych po 31 grudnia 1948 r. i wykonujących pracę w szkodliwych warunkach.

Składki na ubezpieczenie społeczne powinny być opłacane do 15 dnia każdego miesiąca.

Wynagrodzenie za czas niezdolności pracownika do pracy

Pracodawca i Urząd Ubezpieczeń Społecznych muszą wypłacić wynagrodzenie za czas niezdolności pracownika do pracy na warunkach określonych poniżej:

Czas niezdolności do pracy	Płacone przez pracodawcę	Płacone przez ZUS
1-14 dni choroby dla pracowników powyżej 50. roku życia	80% średniego wynagrodzenia **
1-33 dni choroby dla innych pracowników	80% średniego wynagrodzenia **
więcej niż 14 lub więcej niż 33 dni choroby		80% średniego wynagrodzenia *

* Zasiłek chorobowy wypłacany przez ZUS, obniżony do 70% średniego wynagrodzenia w przypadku hospitalizacji.
** Średnie wynagrodzenie za poprzednie dwanaście miesięcy.

W przypadku niezdolności do pracy w wyniku wypadku przy pracy, choroby w czasie ciąży lub urlopu macierzyńskiego lub w związku z oddawaniem tkanek lub narządów, pracownicy mają prawo do otrzymania 100% wynagrodzenia.

Podatek od spadków i darowizn na cele charytatywne

Zakres opodatkowania

Podatek od spadków i darowizny na cele charytatywne dotyczy nabywania własności majątku znajdującego się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego, darowizny na cele charytatywne, polecenia darczyńcy, zasiedzenia lub nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

Podatek stosuje się również do nabycia własności przedmiotów znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą, jeżeli w momencie otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny strona nabywająca była obywatelem polskim lub miała stałe miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej .

Kategorie podatników

Płatnicy podatku od spadków i darowizn na cele charytatywne są podzieleni na trzy kategorie w zależności od relacji z darczyńcą / spadkodawcą:

Grupa podatkowa 1 obejmuje m.in.: małżonka, zstępnych, wstępnych, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę, teściów
Grupa podatkowa 2 obejmuje: rodzeństwo rodziców, zstępnych rodzeństwa, małżonków rodzeństwa
Grupa podatkowa 3: inne podmioty nabywające.

Specjalne zasady dotyczą nabywania aktywów lub praw majątkowych przez bliskich krewnych dawcy / spadkodawcy, którzy obejmują współmałżonka, potomków, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. W takich przypadkach nabycie aktywów lub praw majątkowych będzie zwolnione z podatku, jeżeli:

nabycie aktywów lub praw majątkowych jest zgłaszane właściwemu urzędowi skarbowemu w ciągu sześciu miesięcy od ustanowienia obowiązku podatkowego (z wyjątkiem umów zawartych w formie aktu notarialnego)
W przypadku darowizn pieniężnych – podatnik dokumentuje pokwitowanie dowodem przelewu na rachunek bankowy lub rachunek prowadzony przez kasę kredytową lub przekaz pocztowy.

Stawki podatku

Aktualne kwoty wolne od podatku wynoszą:

dla nabywców zaliczonych do pierwszej grupy podatkowej – 9 637 zł.
dla drugiej grupy podatkowej – 7 276 PLN.
Dla trzeciej grupy podatkowej – 3 490 zł.

Skala podatkowa jest określona w następujący sposób:

Podstawa obliczenia podatku w złotych		Podatek wynosi
Ponad	do
Od nabywców zaliczonych do pierwszej grupy podatkowej
–		10,278	3%
10 278		20,556	308,30 PLN + 5% nadwyżki ponad 10 278 PLN
20,556		–	822,20 PLN + 7% nadwyżki ponad 20.556 PLN
dla drugiej grupy podatkowej
–		10 278	3%
10 278		20,556	719,50 PLN + 9 procent nadwyżki ponad 10 278 PLN
20,556			1 644 PLN + 12% nadwyżki ponad 20.556 PLN
Dla trzeciej grupy podatkowej
–		10 278	12%
10 278		20,556	1 233,40 PLN + 16% nadwyżki ponad 10 278 PLN
20,556			2 877,90 PLN + 20% nadwyżki ponad 20.556 PLN

Zeznanie podatkowe

Podatnicy muszą złożyć zeznania podatkowe, z wyjątkiem przypadków, w których podatek pobierany jest przez płatnika (dla umów zawieranych w formie aktu notarialnego). Termin składania deklaracji podatkowych wynosi jeden miesiąc od daty ustanowienia obowiązku podatkowego.

Podatek od towarów i usług (VAT)

Zasady ogólne

Polska ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. [Ustawa o podatku VAT] opiera się na przepisach UE, w szczególności na przepisach dyrektywy 2006/112 / WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej [dyrektywa VAT].

W 2015 r. główne stawki podatku VAT obowiązujące w Polsce są następujące:

Kategoria	Stawka VAT:
standardowa stawka VAT	23%
obniżona stawka VAT – stosowana do dostaw niektórych artykułów spożywczych, wyrobów medycznych, usług hotelarskich i mieszkań komunalnych	8%
super obniżona stawka VAT – stosowana do dostaw niektórych artykułów spożywczych, takich jak pieczywo, produkty mleczne, wędliny i wybrane rodzaje książek	5%

VAT w handlu międzynarodowym – dostawy towarów

Podatnicy sprzedający towary nabywcom w państwach UE mogą stosować zerową stawkę VAT w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.

0% stawka VAT dotyczy również eksportu towarów określonych jako wywóz towarów z Polski poza Unię Europejską w ramach czynności podlegających opodatkowaniu. Aby zastosować stawkę zerową, podatnik musi posiadać odpowiednie formularze celne stwierdzające, że towary opuściły terytorium Unii Europejskiej.

W przypadku zakupu towarów przewożonych z kraju członkowskiego Unii Europejskiej do Polski, polski podatnik jest zobowiązany do tzw. samonaliczenia VAT. Oznacza to, że podatnik powinien wykazać zarówno VAT należny wynikający z działalności podlegającej opodatkowaniu, jak i podatek naliczony (z uwagi na to, że działalność ta stanowi „zakup” w celu jej działalności). W efekcie, co do zasady, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów jest działaniem neutralnym pod względem VAT dla polskiego podatnika (kwota VAT należnego jest równa kwocie naliczonego podatku VAT).

Import towarów podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce oznacza przywóz towarów spoza Unii Europejskiej do Polski. W takich przypadkach VAT należny z tytułu importu jest zwykle płacony do urzędu celnego, który dokonuje odprawy przywożonych towarów. Ponadto podatnik, który zapłacił VAT do urzędu celnego, może odliczyć ten podatek na podstawie otrzymanego dokumentu celnego. W niektórych przypadkach możliwe jest uniknięcie płacenia podatku VAT do urzędu celnego i rozliczanie importu towarów w deklaracji VAT (odroczony system księgowy) na warunkach mających zastosowanie do wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Jednak wdrożenie tego rozwiązania dotyczy wyłącznie podmiotów stosujących uproszczoną procedurę celną. Zwolnienie z podatku VAT dotyczy, między innymi, importu towarów objętych procedurą uszlachetniania czynnego, towarów podlegających odprawie czasowej z pełnym zwolnieniem celnym, materiałów reklamowych oraz próbek towarów.

VAT w handlu międzynarodowym – świadczenie usług

W przypadku usług transgranicznych obowiązek podatkowy w Polsce może powstać, jeśli miejscem opodatkowania transakcji, uzgodnionym zgodnie z ustawą o podatku VAT, jest Polska.

Pod tym względem polska ustawa o podatku VAT jest zgodna z dyrektywą VAT – w przypadku usług świadczonych między podatnikami (w systemie B2B) a ich siedzibą / miejscem zamieszkania / stałym miejscem prowadzenia działalności w różnych krajach, podstawowym miejscem opodatkowania jest kraj siedziby / miejsca zamieszkania / stałego miejsca prowadzenia działalności podmiotu nabywającego usługę. Odwrotna zasada dotyczy usług świadczonych przez podatnika podmiotowi niebędącemu podatnikiem (podstawa B2C).

W rezultacie, zgodnie z podstawową zasadą, podatek VAT będzie płatny w Polsce od transakcji usługowych między podatnikami z różnych krajów tylko wtedy, gdy usługobiorca ma siedzibę / miejsce zamieszkania / stałe miejsce prowadzenia działalności w Polsce. Jednak w przypadku usług świadczonych przez polskiego podatnika na rzecz podmiotu niebędącego podatnikiem VAT będzie płatny w Polsce, jeżeli usługodawca ma siedzibę / miejsce zamieszkania / stałe miejsce prowadzenia działalności w Polsce.

Istnieje kilka wyjątków od powyższych zasad – na przykład miejscem opodatkowania usług związanych z nieruchomościami jest w każdym przypadku miejsce (kraj), w którym znajduje się nieruchomość, podczas gdy miejsce opodatkowania usług restauracyjnych i cateringowych jest miejsce (kraj) ich faktycznego świadczenia.

Zwolnienia z podatku VAT

Ustawa o podatku VAT zawiera wykaz czynności, które mogą być zwolnione z podatku VAT. Typowa działalność zwolniona z VAT może obejmować (brak możliwości stosowania opcjonalnego opodatkowania wymienionych świadczeń):

Usługi finansowe (udzielanie kredytów, prowadzenie rachunków bankowych, wymiana walut), inne niż leasing, faktoring i doradztwo;
usługi ubezpieczeniowe i reasekuracja;
określone usługi medyczne;
niektóre usługi edukacyjne;
Usługi socjalne;
usługi w zakresie ubezpieczeń społecznych;
niektóre usługi związane z kulturą i sportem.

Polska ustawa o podatku VAT wprowadza także zwolnienie z podatku VAT w przypadku dostaw niektórych nieruchomości. W niektórych sytuacjach podatnicy mogą jednak płacić VAT za te usługi.

Odliczenie i zwrot podatku VAT

Podatnicy mogą zmniejszyć kwotę podatku VAT należnego o kwotę VAT naliczonego przy zakupie towarów i usług, pod warunkiem, że zakupy są powiązane ze sprzedażą kwalifikującą się do odliczenia podatku VAT (co do zasady sprzedaż podlegająca opodatkowaniu podatkiem VAT).

Podatek VAT naliczony dotyczy nieruchomości, wykorzystywanych częściowo do celów innych niż prowadzona działalność gospodarcza (zgodnie z faktycznym wykorzystaniem). Prawo do odliczenia naliczonego podatku VAT jest również ograniczone w przypadku zakupów samochodów osobowych, jak również towarów (w tym paliwa) oraz usług związanych z korzystaniem z samochodów osobowych (tylko 50% podatku naliczonego może zostać odliczone). Jednakże podatnik jest uprawniony do odliczenia pełnej kwoty naliczonego podatku VAT, jeśli samochody są przeznaczone na sprzedaż, wynajem, dzierżawę lub jeśli podatnik prowadzi ewidencję tras samochodów.

Również podatek VAT od zakwaterowania i usług gastronomicznych nie podlega odliczeniu.

W przypadku podatku naliczonego dotyczącego obu zakupów związanych z działalnością kwalifikującą się do odliczenia (opodatkowane) i nie kwalifikującą się do odliczenia (zwolniony z podatku VAT) podatnikowi przysługuje częściowe odliczenie podatku VAT.

Nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym podatkiem należy co do zasady zwrócić w ciągu 60 dni od daty złożenia deklaracji VAT. Ten sam okres 60 dni obowiązuje w przypadku, gdy podatnik zgłosił tylko transakcje podlegające VAT poza Polską (jednak w takim przypadku podatnik musi złożyć odpowiedni wniosek o zwrot VAT). Okres zwrotu podatku VAT może zostać skrócony do 25 dni po spełnieniu dodatkowych warunków.

Jeśli nie zostanie zawarta żadna sprzedaż lub sprzedaż podlegająca opodatkowaniu poza Polską, podatnik może wystąpić o zwrot podatku w ciągu 180 dni od złożenia deklaracji VAT.

Zwrot podatku jest z reguły wpłacany na rachunek bankowy wskazany przez podatnika. Może jednak stanowić zabezpieczenie przed pożyczkami.

Odwrotne obciążenie w transakcjach lokalnych

Od 1 lipca 2015 roku procedura odwrotnego obciążenia została wprowadzona do urządzeń elektronicznych, takich jak komputery przenośne, telefony komórkowe i konsole do gier.

Kupujący jest zobowiązany do rozliczenia VAT za dostawę sprzętu elektronicznego tylko wtedy, gdy wartość towaru przekracza kwotę 20.000 zł netto w ramach jednolicie gospodarczej transakcji.

Od rozliczenia za lipiec 2015 r. podatnicy są również zobowiązani do przedłożenia informacji podsumowującej dla transakcji lokalnych. W tych informacjach podsumowujących podatnicy zgłaszają dostawy towarów i usług objętych podatkiem VAT zgodnie z lokalnymi zaległościami.

Rejestracja

Podmioty, które chcą prowadzić działalność podlegającą opodatkowaniu VAT w Polsce, muszą złożyć formularz rejestracyjny przed datą pierwszej działalności podlegającej opodatkowaniu. Podatnicy, którzy zamierzają dokonywać transakcji wewnątrzwspólnotowych, muszą być zarejestrowani jako podatnicy VAT UE.

Roczna sprzedaż, która nie przekracza 150 000 zł, jest zwolniona z podatku VAT. Jednakże podatnicy mogą zdecydować się na zapłacenie podatku od tej sprzedaży po uprzednim powiadomieniu dyrektora urzędu skarbowego.

Aby zarejestrować się do celów VAT w Polsce, podmioty bez siedziby, stałego miejsca zamieszkania lub siedziby w Unii Europejskiej muszą wyznaczyć przedstawiciela podatkowego. Przedstawiciele podatkowi odpowiadają za zobowiązania podatkowe podatników, których reprezentują.

Ustawa o VAT nie zezwala na tworzenie grup podatkowych dla celów podatku VAT.

Deklaracje

Podatnicy składają miesięczne deklaracje VAT do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, lub kwartalnie do 25 dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy. Z reguły podatek VAT jest płacony urzędowi skarbowemu w momencie złożenia odpowiedniego zeznania VAT. Jednakże w przypadku podatników płacących podatek VAT w okresach kwartalnych, konieczne jest wpłacanie miesięcznych zaliczek VAT kwartalnie, jeżeli podatek do zapłaty wynika z deklaracji złożonej za poprzedni kwartał. Podatnicy, których roczna sprzedaż nie przekracza 1 200 000 EUR, nie są zobowiązani do płacenia miesięcznych zaliczek (rozliczają VAT kwartalnie).

Podatnicy dokonujący transakcji wewnątrzwspólnotowych i świadczący usługi (w przypadku których miejsce świadczenia ustalane jest zgodnie z zasadami ogólnymi) na rzecz podatników UE są zobowiązani do składania Informacji Podsumowujących miesięcznie. Informacje Podsumowujące kwartalnie mogą być składane przez podatników, którzy nie przekraczają określonych wartości progowych w transakcjach towarowych oraz podatnicy świadczący usługi wyłącznie na rzecz podatników UE. Ponadto podatnicy są zobowiązani do składania informacji statystycznej (INTRASTAT) dotyczącej wewnątrzwspólnotowych transakcji towarowych.

Spółki powiązane

W przypadku transakcji między podmiotami powiązanymi organ podatkowy ma prawo do określania obrotu na podstawie wartości rynkowej, jeżeli okaże się, że powiązanie miało wpływ na ustalenie wynagrodzenia za dostawę towarów lub świadczenia usług, a jedna strona transakcji jest podatnikiem, który nie jest uprawniony do odliczenia podatku VAT.

Prawo do szacowania obrotu ma zastosowanie, jeżeli istnieją powiązania rodzinne, kapitałowe lub finansowe między kontrahentami lub osobami pełniącymi funkcje kierownicze lub nadzorcze w działalności kontrahentów. Powiązania kapitałowe mają zastosowanie, gdy jeden z kontrahentów ma prawo głosu, które reprezentuje co najmniej 5% wszystkich praw głosu, lub dysponuje bezpośrednio lub pośrednio takim prawem.

Podatek od nieruchomości

Podatek od nieruchomości – podstawowe informacje

Podatek od nieruchomości [RET ] jest klasyfikowany do grupy podatku dochodowego od osób prawnych (podatek nakładany jest jedynie na posiadanie określonych aktywów, w tym: nieruchomości i konstrukcji budowlanych). RET to podatek lokalny, co oznacza, że stawki podatku wyznaczane są przez organy gmin.

Przedmiot opodatkowania RET

Przedmiotem opodatkowania RET są:

grunty,
budynki mieszakalne lub ich części,
Konstrukcje budowlane lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Podatnicy RET w Polsce

Podatnikami RET są: osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne, w tym spółki osobowe, które są:

właścicielami,
właścicielami nieruchomości lub gruntu
użytkownicy wieczyści
Zależni właściciele nieruchomości będących własnością Skarbu Państwa lub gmin.

Podstawa opodatkowania w RET

W zależności od przedmiotu opodatkowania podstawą podatku RET są:

obszar (ziemie),
powierzchnia użytkowa (budynki),
Wartość początkowa lub wartość rynkowa (konstrukcje budowlane).

Stawki RET

Stawki RET ustalane są przez radę każdej gminy i mają zastosowanie wyłącznie w ramach ich jurysdykcji. Maksymalne dopuszczalne stawki są określone w ustawie RET. Rezolucje dotyczące stawek RET w każdej gminie i powiązanych formularzach podatkowych powinny być dostępne na stronie internetowej każdej gminy.

Przedmiot opodatkowania	Maksymalna stawka podatku
Tereny związane z prowadzeniem działalności gospodarczej	0,90 zł / m ²
Inne ziemie, w tym te zajmowane przez organizacje pożytku publicznego prowadzące działalność pożytku publicznego	0,47 zł / m ²
Budynki mieszkalne	0,75 zł / m ²
Budynki przeznaczone do prowadzenia działalności	23,23 zł / m²
Inne budynki, w tym te zajmowane przez organizacje pożytku publicznego prowadzące działalność polegającą na świadczeniu usług	7,77 zł / m ²
Struktury	2% wartości początkowej lub wartości rynkowej (wskazane w księgach rachunkowych jako podstawa amortyzacji)

Obowiązek podatkowy w RET

Co do zasady obowiązek podatkowy powstaje z początkiem pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wystąpiły okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku. Jeżeli taką okolicznością jest tworzenie budynku lub konstrukcji budowlanej, obowiązek podatkowy powstaje 1 stycznia roku następującego po roku, w którym budowa została zakończona lub w której rozpoczęto użytkowanie budynku, lub konstrukcji, lub ich części przed ostatecznym zakończeniem prac budowlanych.

Zwolnienia i wykluczenia RET

Zwolnienia podatkowe i wyłączenia z RET dotyczą między innymi:

użytków rolnych i lasów nienależących do działalności gospodarczej (które podlegają podatkowi rolnemu lub leśnemu),
gruntów zajętych dla pasów ruchu na drogach publicznych,
nieruchomości zajmowanych w celu prowadzenia nieodpłatnej ustawowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego,
innych zwolnień wprowadzonych uchwałami gmin,
zabytków historycznych,
Infrastruktury kolejowej i portowej oraz nieruchomości zlokalizowanych na lotniskach.

Ocena RET

Obowiązki wobec organów podatkowych różnią się między osobami fizycznymi, prawnymi i jednostkami organizacyjnymi.

Podatnicy będący osobami fizycznymi są zobowiązani, aby:

złożyć w określonym terminie informację na temat nieruchomości i struktur budowlanych,
spłacać raty proporcjonalne do czasu trwania obowiązku podatkowego w następujących terminach: 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego.

Podatnicy będący osobą prawną lub jednostką organizacyjną, w tym spółki, są zobowiązani, aby:

składać deklaracje na RET dla każdego roku podatkowego,
skorygować deklarację podatkową w przypadku zmiany obowiązku podatkowego (w przypadku zaistnienia okoliczności uzasadniających obowiązek dokonania korekty),
zapłacić kwotę RET, w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego w ciągu piętnastu dni każdego miesiąca (oraz za styczeń – do 31 stycznia).

PRAWO PRACY (labor law)

Kodeks pracy

Kodeks pracy to podstawowy oraz najważniejszy akt prawny regulujący relacje pomiędzy pracodawcami, a pracownikami. Kodeks pracy opisuje warunki, na jakich może być świadczona praca na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na podstawie których powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika, niż przepisy prawa pracy.

Rodzaje umowy o pracę

Umowa o pracę może być zawarta:

– na okres próbny,

– na czas nieokreślony,

– na czas określony, (w tym w celu zastępstwa pracownika – w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy; pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności).

Umowa o pracę na okres próbny może być zawarta na czas, nieprzekraczający 3 miesięcy w celu sprawdzenia kwalifikacji pracownika i możliwości jego zatrudnienia w celu wykonywania określonego rodzaju pracy. Ponowne zawarcie z tym samym pracownikiem umowy na okres próbny możliwe jest tylko w dwóch przypadkach, a mianowicie: 1) jeśli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy lub 2) po upływie co najmniej 3 lat od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę jeśli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania tego samego rodzaju pracy.

Okres zatrudnienia na podstawie jednej umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o prace na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami, nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać 3. Przekroczenie wskazanych limitów skutkuje przekształceniem się umowy w umowę na czas nieokreślony.

Ograniczenia te nie dotyczą umów o pracę zawartych na czas określony:

1)w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy,

2)w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym,

3)w celu wykonywania pracy przez okres kadencji,

4) w przypadku gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie

– o ile zawarcie wymienionych powyżej umów służy w danym przypadku zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.

Umowę o pracę zawiera się na piśmie. Umowa o pracę powinna być podpisana nie później niż w dniu podjęcia pracy przez pracownika. Jeżeli nie doszło do jej podpisania to nie później niż przed dopuszczeniem pracownika do pracy, pracownik powinien otrzymać pisemne potwierdzenie warunków tej umowy. Zmiana warunków umowy o pracę wymaga również formy pisemnej. Do umowy o pracę pracodawca powinien dołączyć dodatkową pisemną informację o niektórych warunkach zatrudnienia. Przepisy kodeksu pracy wskazują regulacje, które powinny zostać zawarte w umowie o pracę oraz w dodatkowej pisemnej informacji.

Sposoby zakończenia stosunku pracy

Umowę o pracę można rozwiązać na kilka sposobów:

za porozumieniem stron,
przez oświadczenie jednej ze stron umowy o pracę (pracodawcy lub pracownika) z zachowaniem tzw. okresu wypowiedzenia,
przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Umowa zawarta na czas określony rozwiązuje się po upływie czasu na jaki została zawarta (choć może zostać być wypowiedziana wcześniej).

3a. Rozwiązanie za porozumieniem stron

Każda umowa o pracę może być rozwiązana za porozumieniem stron; w dowolnym czasie i z inicjatywy którejkolwiek ze stron; bez względu na jej rodzaj i ewentualną szczególną ochronę jej trwałości. Rozwiązanie umowy o pracę w tym trybie z inicjatywy pracodawcy może niekiedy rodzić obowiązek zapłaty pracownikowi odprawy pieniężnej (w przypadku tzw. zwolnień z przyczyn niedotyczących pracowników).

Pracodawca jest zobowiązany wypłacić odprawę pieniężną, jeżeli:

rozwiązuje z pracownikiem umowę o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia lub za porozumieniem stron,
przyczyny rozwiązania umowy leżą po stronie pracodawcy,
zatrudnia co najmniej 20 pracowników.

Pracownikowi przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:

jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

3b. Rozwiązanie za wypowiedzeniem

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem następuje w wyniku złożenia oświadczenia woli przez pracownika lub przez pracodawcę o zamiarze jej rozwiązania z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Rozwiązanie umowy nastąpi wówczas po upływie określonego czasu czyli okresu wypowiedzenia. Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem przez pracodawcę jest dopuszczalne po spełnieniu warunków określonych w kodeksie pracy. Jednym z nich jest obowiązek podania konkretnej, prawdziwej i rzeczywistej przyczyny wypowiedzenia.

Okresy wypowiedzenia

Długość okresu wypowiedzenia zależy od rodzaju wypowiadanej umowy oraz stażu pracy u danego pracodawcy. Za okres wypowiedzenia pracownikowi przysługuje normalne wynagrodzenie.

Okresy wypowiedzenia umowy o pracę:

Umowa o pracę na okres próbny
- Trzy dni robocze, jeśli umowa została zawarta na okres nie dłuższy niż dwa tygodnie
- Tydzień, jeśli umowa została zawarta na więcej niż dwa tygodnie, ale mniej niż trzy miesiące
- Dwa tygodnie, jeśli okres próbny wynosi trzy miesiące
Umowa o pracę na czas określony i nieokreślony
- Dwa tygodnie, jeśli pracownik pracował dla pracodawcy nie dłużej niż sześć miesięcy
- Jeden miesiąc, jeśli pracownik pracował dla pracodawcy przez co najmniej sześć miesięcy, ale mniej niż trzy lata
- Trzy miesiące, jeśli pracownik pracował dla pracodawcy przez co najmniej trzy lata

Pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy do upływu okresu wypowiedzenia. W takiej sytuacji pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Wypowiedzenie zmieniające

Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy, czyli tzw. wypowiedzenie zmieniające, daje pracodawcy możliwość zmiany, na zasadach określonych w kodeksie pracy, ustalonych w umowie o pracę warunków zatrudnienia na mniej korzystne dla pracownika. Przy wypowiadaniu warunków pracy lub płacy stosuje się przepisy dotyczące wypowiedzenia umowy o pracę. Oznacza to m.in., że pracodawca powinien podać przyczynę wypowiedzenia zmieniającego. Efektem wypowiedzenia zmieniającego może być także rozwiązanie umowy o pracę, jeżeli pracownik nie przyjmie zaproponowanych nowych warunków zatrudnienia.

3c. Rozwiązanie bez wypowiedzenia (w trybie natychmiastowym)

Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z pracownikiem bez wypowiedzenia zarówno z winy pracownika (tzw. zwolnienie dyscyplinarne), jak i bez jego winy. Rozwiązanie umowy o pracę z winy pracownika może nastąpić wskutek:

ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych (jak np. spożywanie alkoholu w miejscu pracy, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, odmowa wykonania polecenia),
popełnienia w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa jeżeli jest ono oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądowym,
zawinionej utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika jest dopuszczalne, gdy pracownik nie może wykonywać swojej pracy z powodu:

niezdolności do pracy spowodowanej chorobą trwającą dłużej niż 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,
niezdolności do pracy spowodowanej chorobą trwającą dłużej niż łączny okres pobierania wynagrodzenia, zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące na zasadach określonych w kodeksie pracy i odrębnych przepisach, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową,
nieobecności usprawiedliwionej innymi przyczynami niż wyżej określone, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.

3d. Ochrona przed wypowiedzeniem

Zgodnie z przepisami prawa pracy, w stosunku do niektórych pracowników obowiązuje pracodawcę zakaz wypowiadania, a w niektórych przypadkach także rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Ochrona przed wypowiedzeniem obejmuje pracowników znajdujących się w określonej sytuacji lub należących do określonej grupy, m.in.:

pracowników przebywających na urlopie wypoczynkowym, macierzyńskim, wychowawczym, bezpłatnym,
pracowników nieświadczących pracy na podstawie zwolnienia lekarskiego,
pracowników będących w wieku przedemerytalnym, czyli gdy do nabycia prawa do emerytury brakuje im nie więcej niż cztery lata, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia im uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku,
pracownic w okresie ciąży
działaczy związkowych.

3e. Konsekwencje niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę

Pracownik może kwestionować zgodność wypowiedzenia umowy o pracę z prawem i wystąpić przeciwko pracodawcy do sądu z jednym z następujących roszczeń:

o przywrócenie do pracy(a jeżeli okres wypowiedzenia jeszcze trwa – o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne) i wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy (zazwyczaj ograniczone do 3-krotności miesięcznego wynagrodzenia),
o odszkodowanie.

Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu.

Pracownik może domagać się jedynie odszkodowania, jeżeli był zatrudniony na podstawie terminowej umowy o pracę, tj. umowy na okres próbny czy, umowy na czas określony.

3f. Konsekwencje niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę bez wypowiedzenia

Także i w tym przypadku pracownik zasadniczo ma wybór roszczenia i może wnosić o przywrócenie do pracy lub o odszkodowanie. Jedynie w przypadku umów terminowych, kiedy przywrócenie do pracy byłoby niewskazane, jak również w przypadku wadliwego rozwiązania stosunku pracy w trybie natychmiastowym w okresie wypowiedzenia pracownik został wyposażony jedynie w roszczenie o odszkodowanie.

Czas pracy

Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym przez danego pracodawcę okresie rozliczeniowym, nieprzekraczającym 4 miesięcy. Kodeks pracy przewiduje jednak odstępstwa od tej zasady, np. przy pracach, które ze względu na technologię produkcji nie mogą być wstrzymane (tzw. praca w ruchu ciągłym) istnieje możliwość przedłużenia dobowego wymiaru czasu pracy.

Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy. Praca w godzinach nadliczbowych dozwolona jest w razie:

konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
szczególnych potrzeb pracodawcy.

Liczba godzin nadliczbowych nie może przekroczyć 150 godzin w roku kalendarzowym dla poszczególnego pracownika, chyba, że co innego przewiduje układ zbiorowy pracy, regulamin pracy obowiązujący u danego pracodawcy albo umowa o pracę.
Tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym przez pracodawcę okresie rozliczeniowym.

Za pracę w godzinach nadliczbowych pracownikowi, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:

100% wynagrodzenia za pracę w nocy, w niedzielę i święta, niebędące dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy oraz w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub święto zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;
50% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż wyżej określony;
100% wynagrodzenia za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi przysługuje prawo do dodatku.

Prawo do nieprzerwanego odpoczynku przysługuje pracownikowi w wymiarze co najmniej 11 godzin w każdej dobie oraz co najmniej 35 godzin w każdym tygodniu.
Praca w porze nocnej obejmuje 8 godzin między godzinami 21.00-7.00. Kodeks pracy wprowadza pojęcie pracującego w nocy. Pracującym w nocy jest m.in. ten pracownik, którego czas pracy obejmuje co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej w ciągu doby. Czas pracy pracującego w nocy nie może przekraczać 8 godzin na dobę, jeżeli pracownik wykonuje prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym. Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę w wysokości 20% stawki godzinowej liczonej od minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Dniami wolnymi od pracy są niedziele i święta określone w przepisach prawa. Praca w niedzielę i święta dozwolona jest m.in.:

w ruchu ciągłym,
przy pracy zmianowej,
przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności; np.: w zakładach świadczących usługi dla ludności, placówkach handlowych,
przy wykonywaniu prac polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej lub urządzeń telekomunikacyjnych, odbieranych poza terytorium Polski, jeżeli u odbiorcy usługi są to dni pracy; np. centra usług biznesowych, call center.

Zasadą jest, że pracownikowi wykonującemu pracę w niedzielę i święta przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy.

Urlopy

Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Pracownik, który podejmuje pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy – w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym.

Wymiar urlopu wynosi:

20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Do okresu pracy, od którego uzależniony jest wymiar urlopu, zalicza się okres nauki w zależności od rodzaju szkoły; np. z tytułu ukończenia:

zasadniczej szkoły zawodowej – czas trwania nauki, jednak nie więcej niż 3 lata,
średniej szkoły zawodowej – czas trwania nauki jednak nie więcej niż 5 lat,
średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,
szkoły policealnej – 6 lat,
szkoły wyższej – 8 lat.

Okresy te nie podlegają sumowaniu.

Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy

Zasady odpowiedzialności pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy uzależnione są od tego, czy szkoda powstała z winy umyślnej czy nieumyślnej pracownika. W przypadku, gdy wyrządzenie szkody pracodawcy nastąpiło z winy nieumyślnej wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych odpowiedzialność pracownika jest ograniczona. Pracownik ponosi wówczas odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę, a wysokość odszkodowania nie może przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę. W przypadku wyrządzenia szkody z winy umyślnej pracownik odpowiada za szkodę w pełnej wysokości.

Świadczenia przysługujące pracownikowi od pracodawcy w okresie czasowej niezdolności do pracy

W przypadku niezdolności pracownika do pracy spowodowanej:

chorobą lub odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną – trwającym łącznie do 33 dni w roku kalendarzowym, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia – trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego – pracownikowi przysługuje prawo do 80% wynagrodzenia wypłacanego przez pracodawcę; jeżeli niezdolność do pracy trwa dłużej niż 33 dni pracownik otrzymuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w odrębnych przepisach;
wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, albo choroby w czasie ciąży trwającej łącznie do 33 dni w roku kalendarzowym, pracownikowi przysługuje 100% wynagrodzenia wypłacanego przez pracodawcę: przy niezdolności powyżej 33 dni pracownik otrzymuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w odrębnych przepisach;
poddaniem się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddaniem się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów – trwającym łącznie do 33 dni w roku kalendarzowym – pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia.

Jeżeli niezdolność do pracy, o której mowa w punktach wyżej trwała łącznie dłużej niż 33 dni w roku kalendarzowym pracownik otrzymuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

Niepracownicze stosunki zatrudnienia

Niekiedy praca jest świadczona na podstawie umów cywilnoprawnych (umowa zlecenia, umowa o świadczenie usług, umowa o dzieło i umowa agencyjna). Wykonującym pracę na podstawie tych umów nie przysługują co do zasady prawa pracownicze przewidziane kodeksem pracy. Pomiędzy stronami takich umów brak jest elementu podporządkowania charakterystycznego dla stosunku pracy, w związku z czym osoba świadcząca pracę na podstawie takiej umowy ma swobodę w zakresie sposobu, w jaki wykonuje pracę.

Cechy odróżniające umowy cywilnoprawne to m.in.:

brak bezpośredniego podporządkowania zleceniobiorcy/przyjmującego zamówienie zlecającemu/zamawiającemu,
stroną wykonującą czynności/dzieło może być zarówno osoba fizyczna, jak i inny przedsiębiorca,
brak ograniczeń w liczbie zawieranych kolejno umów cywilnoprawnych,
brak urlopów, odpraw i innych świadczeń pracowniczych.

Składki na ubezpieczenia społeczne z podziałem na część płaconą przez pracownika i pracodawcę

Rodzaj ubezpieczenia	Procent składki	Podział składki
		Pracodawca	Pracownik
Emerytalne	19,52% wynagrodzenia	9,76%	9,76%
Rentowe	8% wynagrodzenia	6,5%	1,5%
Wypadkowe	0,40% do 3,60% wynagrodzenia w zależności od ryzyka zawodowego w danej branży	0,40%-3,60%	–
Chorobowe	2,45% wynagrodzenia	–	2,45%
Dodatkowe składki:
Fundusz Pracy	2,45% wynagrodzenia	2,45%	–
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych	0,10% wynagrodzenia	0.10%	–

Ponadto pracodawca jest zobowiązany do uiszczenia składki na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Obowiązek opłacania składki na ten Fundusz oraz jej wysokość jest uzależniona od liczby osób zatrudnionych, kwoty przeciętnego wynagrodzenia oraz liczby zatrudnionych osób niepełnosprawnych.

Minimalne wynagrodzenie pracownika zatrudnionego na umowę o pracę w Polsce od 1 stycznia 2017 roku wynosi 2000 złotych brutto. Natomiast w przypadku umów zlecenia lub innych umów o świadczenie usług od dnia 1 stycznia 2017 minimalna stawka godzinowa wynosi 13 zł brutto.

Związki zawodowe

Zgodnie z ustawą z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, związek zawodowy jest dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych.

Związki zawodowe mogą tworzyć, jak i wstępować do nich wszyscy pracownicy, a niekiedy także inne osoby (np.: członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, bezrobotni).

Związek zawodowy może zostać założony przez co najmniej 10 osób uprawnionych do tworzenia związków zawodowych. Osoby te podejmują uchwałę o założeniu związku, uchwalają statut i wybierają komitet założycielski w liczbie od 3 do 7 osób.

Związek zawodowy podlega obowiązkowi wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym. Jeżeli komitet założycielski nie złoży w terminie 30 dni od dnia założenia związku wniosku o rejestrację, uchwała o założeniu związku traci moc. Z chwilą rejestracji związek zawodowy nabywa osobowość prawną.
Co do zasady, pracodawca, bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej, nie może wypowiedzieć działaczowi związkowemu lub rozwiązać z nim stosunku pracy albo dokonać zmian jego treści w drodze wypowiedzenia zmieniającego.

Do podstawowych uprawnień związków zawodowych należą:

Prawo negocjowania i zawierania układów zbiorowych pracy i innych porozumień opartych na ustawie,
Kompetencja do uzgadniania regulaminów, zwłaszcza regulaminu pracy i wynagradzania,
Prawo opiniowania założeń i projektów aktów prawnych w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych, jak również prawo występowania do podmiotów wyposażonych w inicjatywę prawodawczą z wnioskami o wydanie lub zmianę ustawy bądź innego aktu normatywnego (wyłącznie organizacje reprezentatywne w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego),
Prawo wyrażania opinii, zgody lub sprzeciwu w indywidualnych sprawach pracowniczych, zwłaszcza w sprawie wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia,
Prawo ponadzakładowej reprezentatywnej organizacji związkowej występowania do Sądu Najwyższego z wnioskami o wyjaśnienie przepisów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.
Rady pracowników

25 maja 2006 roku weszła w życie ustawa z dnia 7 kwietnia 2006 roku o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji. Uprawnia ona pracowników, których pracodawca zatrudnia co najmniej 50 osób, do powołania rady pracowników. W okresie przejściowym – do dnia 23 marca 2008 r. – obowiązek ten ciążył tylko na tych, którzy zatrudniali co najmniej 100 pracowników.

8 lipca 2009 roku weszły w życie przepisy ustawy z 22 maja 2009 roku o zmianie ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji. Zostały one wprowadzone w następstwie uznania przez Trybunał Konstytucyjny (w wyroku z dnia 1 lipca 2008 roku, K 23/07) za niezgodne z Konstytucją przepisów dot. sposobu wyboru rady pracowników w takim zakresie, w jakim pozbawiały one udziału w wyborach pracowników niezrzeszonych w związku zawodowym. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż przepisy określające tryb wyboru naruszały wolność związkową oraz zasadę równego traktowania i niedyskryminacji. Pracownicy niebędący członkami reprezentatywnej organizacji związkowej, zatrudnieni u pracodawcy, u którego działała taka organizacja, nie mieli do tej pory żadnego wpływu na wybór i działanie oraz na sposób pełnienia funkcji przez członków rady pracowników.

Rady pracowników wybrane na podstawie niekonstytucyjnych przepisów mogą funkcjonować tylko do końca swojej kadencji. Natomiast zgodnie z nowymi przepisami przedstawicieli do rady pracowników wybiera cała załoga.

Ustawa nakłada na pracodawców zatrudniających co najmniej 50 osób obowiązek poinformowania ich o prawie do utworzenia rady pracowników. Rady pracowników nie powołuje się w przedsiębiorstw państwowych, w których tworzony jest samorząd załogi przedsiębiorstwa, przedsiębiorstw mieszanych zatrudniających co najmniej 50 pracowników oraz państwowych instytucji filmowych, gdyż tam tę rolę spełniają rady pracownicze.

Pracodawca obowiązany jest do zorganizowania wyborów do rady pracowniczej (rada pracowników składa się z 3, 5 lub 7 pracowników w zależności od ilości pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy), na wniosek grupy co najmniej 10 % pracowników. Pracodawca nie może, bez zgody rady, wypowiedzieć pracownikowi będącemu członkiem rady umowy o pracę, rozwiązać jej, a także pogorszyć warunków pracy i płacy.

Do podstawowych uprawnień rad pracowników należy prawo do informacji i konsultacji w sprawach:

działalności i sytuacji ekonomicznej pracodawcy,
stanu, struktury i zmian zatrudnienia oraz utrzymywania jego poziomu,
działań, które mogą powodować istotne zmiany w organizacji pracy lub podstawach zatrudnienia.

Ustawa z 5 kwietnia 2002 roku o europejskich radach zakładowych przewiduje ich tworzenie w przedsiębiorstwach lub ich grupach zatrudniających co najmniej 1000 pracowników w państwach członkowskich Unii Europejskiej, w tym co najmniej po 150 pracowników w co najmniej dwóch państwach, jeżeli istnieje związek pomiędzy Polską a danym przedsiębiorcą zagranicznym, np. siedziba przedsiębiorcy zagranicznego znajduje się w Polsce. Ustawa określa sposób tworzenia europejskiej rady zakładowej oraz prawa i obowiązki europejskiej rady zakładowej i pracodawcy, u którego działa taka rada.